İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi, Kahramanmaraş merkezli 10 ilde yıkıma neden olan depremlerde hayatlarını kaybedenlerin defin işlemlerinde azami çabanın sarf edilmesi için çağrı yaptı. Açıklamada, yaşamını yitirenler için defin işlemlerinin yakınlarının istekleri doğrultusunda gerçekleştirilmesi için yeterli sürenin verilerek, buna göre tedbirlerin alınması gerektiği vurgulandı.

Kahramanmaraş merkezli 10 ilde yıkıma neden olan depremlerin ardından hayatını kaybedenler için defin işlemleri sürerken, İstanbul Barosu İnsan Hakları Merkezi’nden yapılan yazılı açıklamada, insanların, yaşamını yitiren yakınlarını “gömebilme hakkı” olduğuna dikkat çekildi. Bu hakkın Anayasa’da açıkça düzenlendiğine ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8’inci maddesinde belirtilen özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı kapsamında ele alındığına vurgu yapılan açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Mevzuatımızda, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 4’üncü maddesi uyarınca, acil yardım teşkilatının ve faaliyetlerinin yönetmelikle düzenleneceği ve afetin meydana gelmesinin ardından yapılacak kurtarma, tedavi, barınma, ölülerin gömülmesi, yıkıntıların temizlenmesi ve felaketten etkilenenlerin bakımı gibi konulara dair görevlerin ve görevlilerin valilikler tarafından belirleneceği düzenlenmiştir. Cenazelerin gömülmesinde yürütülecek usul, Adli Tıp Kurumu Kanunu Uygulama Yönetmeliği kapsamında düzenlenmiştir. Bu kapsamda, ilgili Yönetmelik ‘Hakim veya Cumhuriyet savcısı veya hüviyet tespiti için gönderilen makam tarafından gömülmesinde sakınca olmadığını bildiren yazılı belge üzerine ailesine veya yakınlarına veya kimsesiz ise 15 gün içinde belediyeye veya mülki idare amirliğine teslim edilir. Kimliği tespit edilmiş olmasına rağmen ailesi veya yakınları tarafından 5 gün içinde teslim alınmayan cesetler de belediyeye veya mülki idare amirliğine gömülmek üzere teslim edilir’ hükmü yer almaktadır.

“GÖMEBİLME HAKKININ İHLALİ İLE KARŞI KARŞIYA KALINACAK”

Dolayısıyla ilgili yasal düzenleme uyarınca kimliği tespit edilemeyen kişiler için 15 gün, kimliği tespit edilen kişiler için 5 gün içerisinde defin süresi öngörülmüştür. Ancak deprem bölgesinde kurtarma çalışmalarının ve yakınlarını kaybeden kişilerin hâlihazırda tedavilerinin devam ettiği, ek olarak deprem bölgesi için OHAL ilan edildiği ve salgın hastalıkların baş gösterme tehlikesinin varlığı ile hayatını kaybetmiş olan kişi sayısındaki yükseklik dikkate alındığında yakınlarını kaybeden kişilerin defin işlemleri için cenazelerini yönetmelikte öngörülen süre içerisinde alabilmeleri fiilen mümkün olamamaktadır.

"AZAMİ ÇABA GÖSTERİLMELİ"

Bununla birlikte devletin doğal afet nedeniyle yaşam hakkına yönelik risklerin önlenmesi amacıyla yükümlülükleri bulunduğundan, kişilerin ölümü ve toplu gömülmelerin olduğunun bir vakıa olarak ortaya çıkmış olması nedeniyle ilgili idare tarafından kimlik tespiti ve yakınlarına bilgi verilmesi amacıyla asgari yükümlülüklerin yerine getirilmediği durumlarda cenazelerin açılması da gündeme gelebileceğinden yakınlarını kaybeden kişilerin yakınlarını gömebilme hakkının ihlali ile karşı karşıya kalınacaktır. Bu nedenle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8’inci maddesinde belirtilen özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının dikkate alınarak, öncelikle vefat eden kişilerin kimlik tespitlerinin gerçekleştirilmesi ve yakınlarına haber verilmek üzere azami çabanın sarf edilmesi ve yakınlarına ulaşılanların defin işlemlerinin yakınlarının istek ve talepleri doğrultusunda gerçekleştirilmesi için yeterli sürenin verilerek, gerekli tedbirlerin alınması gerektiğini hatırlatır, kamuoyuna saygıyla duyururuz.”