HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, Plan Bütçe Komisyonunda görüşülmekte olan EYT Kanun Teklifi üzerine konuştu.

Paylan’ın konuşmasından satırbaşları:

Değerli arkadaşlar, 24 yıllık süren bir mücadele var, emeklilikte yaşa takılanların verdiği mücadele. Ben öncelikle Emeklilikte Yaşa Takılanların mücadelesini veren, platformlara, derneklere teşekkür ederek başlamak istiyorum. İşte örgütlü toplum haklarını bu şekilde alır. Toplum direnir, haklarını talep eder ve sonunda da bu direnişinde başarıya ulaşır. Ben bu zaferleri için kutluyorum bütün platformları.

Ancak yaptıkları mücadele sonucunda kısmi bir başarıyla karşı karşıya kalacağız gibi gözüküyor, eğer AKP ve MHP bu durumda ısrarcı olursa. Bir sorunu çözerken mutlaka bir sorunlu alan bırakıyorsunuz. Yani tam çözüm bulamıyorsunuz. Neden o insanlar mücadelelerine devam etsinler? ‘Seçimden sonra bakarız’ gibi yarım yamalak bir çözüm getirdiniz. Oysa Emeklilikte Yaşa Takılanların talebi çok net. ‘8 Eylül 1999 öncesi hangi şartlarla emekli oluyorsak, aynı şartlarla emekli olmak istiyoruz’ dediler. Siz ne getirdiniz? Dediniz ki, ‘8 Eylül 1999 öncesi kadınlarda 20 yıl erkeklerde 25 beş yıl tamam’ ama 8 Eylül 1999 öncesi prim ödeme gün sayısı neydi? 5 bin gündü değil mi? Şimdi siz ne diyorsunuz? ‘5 bin 975 güne kadar prim ödeyecekler’ diyorsunuz.

Değerli arkadaşlar bu sorunu çözmemektir. Ve aynı zamanda da büyük bir skandalla karşı karşıyayız. Bundan yalnızca iki ay önce bütçe komisyonunda bütçeyi görüştük. Bütçede Sayın Vedat Bilgin'e ben sordum. Tutanaklarda var Açıkça sordum. ‘Emeklilikte Yaşa Takılanlar Emeklilikte Prime Takılanlar olacak mı?’ dedim. Tutanaklarda benim ismim var. Sayın Bakan aynen şunu söyledi: ‘Emeklilikte prime takılanlar asla olmayacak. Çünkü ‘8 Eylül 1999 öncesi prim gün sayısı şartını değiştirmiyoruz.’ Bunu kim söyledi? AKP iktidarının Çalışma Bakanı Sayın Vedat Bilgin söyledi. EYT'liler bunu duydular değil mi arkadaşlar? Ne yaptılar? Yılbaşına kadar değerli arkadaşlar yüz binlerce EYT'li SGK müdürlüklerine koştular. Çalışma Bakanı, ‘5 bin gün’ demiş, ‘şartı değiştirmiyoruz’ demiş. O yüzden 5 bin güne göre borçlandılar. Askerlik borçlanmalarını yaptılar. Başka borçlanmalarını yaptılar. Kredi çektiler. Evdeki üç beş kuruşlarını seferber ettiler, borç aldılar. Gittiler borçlandılar 5 bin güne göre.

‘‘Onları 5 bin değil, 5 bin 975 güne göre emekli edeceğim’ diyorsunuz. Şimdi Çalışma Bakanı istifa mı edecek?’

Siz Çalışma Bakanınızın beyanını yok mu sayıyorsunuz? Çalışma Bakanı bu beyanda bulunduysa ve bu beyanı yok sayacaksanız, neden kendisini düzeltmediniz? Şimdi Çalışma Bakanı görevde mi? Ben istifa etmedi diye biliyorum. Sayın Vedat Bilgin hala görevde. Çalışma Bakanlığı'nın yardımcısı, bürokrasisi de burada. Kendilerine de soruyorum. Çalışma Bakanımız keşke burada olsaydı. Şimdi Çalışma Bakanı istifa mı edecek? Bu kadar açık bir soru var ortada. Ayrıca EYT'lilerin talebi 8 Eylül 1999’dan önceki şartların yerine getirilmesi. Siz diyorsunuz ki, ‘Bağ-Kurlular 8 Eylül 1999 şartları öncesine göre emekli olacak’, değil mi? 7 bin 200-9 bin. ‘Emekli sandıklıları 9 bine göre emekli olacak’ diyorsunuz. SSK’lılara ‘hayır’ diyorsunuz, onlara yeni bir şart getiriyorum. ‘Onları 5 bin değil, 5 bin 975 güne göre emekli edeceğim’ diyorsunuz. Bu da hak hakikat değildir. Sorunu çözmemektir.

 ‘Paylan’dan Elitaş’a: 99 öncesi aylık bağlama oranlarıyla bugünkü EYT'liler emekli olsaydı kaç para maaş alacaktı?’

Bakın ikinci konu şu. Bence bu da en az birinci konu kadar önemli. EYT'liler yıllardır emekli olmayı bekliyorlar ve EYT'liler emekli olduğunda kaç para maaşla karşı karşıya kalacaklar? Kaç para alacaklar? 5 bin 500 TL alacaklar. Kayseri'de 5 bin 500 TL'ye kiralık ev kaldı mı? Bence kalmadı. Yeni evler 5 bin 500 liranın üzerinde. İstanbul'da da Malatya'da da Antalya'da da bulamazsınız. Büyük şehirlerde ev kiraları 8-10 bin liraya çıkmış. Siz emekliler emekli olduğunda 5 bin 500 lira maaşa talim edecekler diyorsunuz. ‘99 öncesi aylık bağlama oranlarıyla bugünkü EYT'liler emekli olsaydı kaç para maaş alacaktı? Hesabını yaptınız mı? Soruyorum size. Biz yaptık. 11 bin 700 lira maaş alacaklardı, eğer ‘99 öncesi aylık bağlama oranlarıyla emekli olsaydı bugünkü EYT'liler, 11 bin 700 lira maaş alacaklardı. Ama bugün 5 bin 500 liraya talim ediyorlar. Aylık bağlama oranlarını siz düşürdünüz. Bu yüzden de milyonlarca emekli şimdi sefalet maaşlarına mahkûm. Bu açıdan en düşük emekli maaşını ilk etapta 8 bin 500 TL'ye yükseltelim diye öneriyoruz. Daha sonra da bunu artan oran olarak arttıralım ve geçinebilecek maaşları bağlayalım diyoruz. Gelin bir reform yapalım dedik. Bu anlamda bu önergeyi elbette çıkarmamız gerekiyor ama gelin emeklilik sistemini komple reforme edecek adaletli bir yapısal reform yapalım dedik, bundan kaçtığınız için intibak yasasından kaçtınız. Aylık bağlama oranlarının güncellenmesinden kaçtınız. İşte bütün bunları ele alacak bir sağlık, sosyal güvenlik reformu ve emeklilik reformuna ihtiyaç olduğunu düşünüyoruz.

‘Neden stajyer ve çırakların işe giriş tarihini esas almıyorsunuz? Neden stajyer ve çırakları yok sayıyorsunuz?’

Ben çıraklık yaptım. Stajyerlik de yaptım. Şimdi çıraklar ve stajyerler en çok ezilenlerdir iş yerinde. En uzun çalışanlardır. En ağır koşulda çalışandır. Ve üç kuruşa çalışandır stajyer ve çırak. Gece gündüz çalışır, parmak kadar boylarıyla 15 yaşında, 16 yaşında, 17 yaşında, 18 yaşında, 20 yaşında stajyer olarak çalışır. Şimdi diyorsunuz ki, ‘Çıraklar ve stajyerler 2 milyon kişi. Siz çalıştınız ama aslında çalışmadınız.’ ‘Siz çalıştınız ama aslında çalışmış gibi yaptınız’ diyorsunuz. Biz diyoruz ki, ‘Çıraklar ve stajyerler çalıştılar. En ağır şartlarda çalıştılar.’ Neden onların işe giriş tarihini esas almıyorsunuz? Neden esas almıyorsunuz stajyer ve çırakları yok sayıyorsunuz? Diyoruz ki, ‘gelin stajyer ve çırakların da işe girişlerini sayalım.’

'EYT miladını 31 Aralık 1999 yapalım’

Bunun dışında başka mağduriyet ne var? 17 Ağustos 99’da Marmara Depremi oldu. Ondan sonra maalesef Türkiye Büyük Millet Meclisi ve dönem iktidarı büyük bir vicdansızlığa imza attı. Dönemin iktidarına sesleniyorum. Büyük bir vicdansızlığa imza attı. O zamanki DSP-MHP-ANAP iktidarı Kurtarma çalışmalarına biz cenazeleri çıkarırken oradan, ben arama kurtarma uzmanıyım. Gittim, bir ay orada ceset çıkardık, yaralıları çıkarmaya çalıştık. O sırada Meclis bu emeklilik yasa teklifini gündeme aldı ve o dönemde bu yasa çıktı. Ama o dönemde, o olağanüstü durumda işe girişlerini bildiremeyenler var. Binlerce, on binlerce işe girişlerini bildiremeyen var. Bununla ilgili talepleri var. Bu talebe ses vermeniz gerekir. Kulak vermeniz gerekir. 17 Ağustos Depremi nedeniyle bu EYT miladını 31 Aralık 1999 yapalım. En azından onların da işe girişleri bu anlamda sağlansın ve EYT'li olsunlar diyoruz.

‘Bir gün için 17 yıl beklenmez! Kademeli geçişe ihtiyaç var’

8 Eylül 1999 günü işe giren bir yurttaşımız kaç yaşında emekli olabilecek en genç olarak? Şimdi çıkaracağımız yasaya göre 43 yaşında. En genç olarak 43 yaşında emekli olacaksınız. Peki, 9 Eylül 1999 tarihinde işe giren, bir gün sonra işe giren kaç yaşında emekli olacak eski yasaya göre? 9 Eylül 1999 tarihinde sisteme giren kişi 60 yaşında. Şimdi yasayı değiştiriyoruz ama 8 Eylül 1999 günü giren bir kişi 43 yaşında emekli olabilirken, bir gün geç giren arkadaşı 60 yaşında emekli olacak, 17 yıl sonra emekli olacak. Siz burada bir adalet görüyor musunuz? Biz şunu öneriyoruz. Bu işi topyekûn masaya yatıralım. Yani, bir gün için 17 yıl beklenmez. Kademeli geçişe ihtiyaç var. Yani bir gün için, bir yıl için, 15 ay için, 24 ay için 17 yıl, 15 yıl, 12 yıl beklenmesi hakka, adalete uymuyor. Bunun için gelin, kademeli bir geçiş yapalım diyoruz. Bütün emeklilik yaşını 43’e mi düşürelim? Hayır, kademeli bir geçiş yapalım diyoruz. Mezarda emekliliğe karşıyız. Siz getirdiniz 65 yaşında emekliliği. Mezarda emekliliğe karşıyız. Kademeli bir geçiş yapalım diyoruz.

‘Bağkurluları hiç düşünmüyorsunuz! Bağ-Kurluların da sesine ses verelim!’

Bağkurluları hiç düşünmüyorsunuz. Bağkur'luların biliyorsunuz bir tescil talepleri var. 2008 yılına kadar geçerli, geçmişe dönük tescil yapabiliyorlar. Yani çalıştıkları odalara kayıtlarıyla ilgili sıkıntı da giderebiliyorlardı. Ama 2008 yılında siz kaldırdınız bu hakkı. Tescil haklarını siz kaldırdınız. Bu çerçevede, EYT'li olmak anlamında geçmişe dönük olarak tescillerini de yapamıyorlar Bağ-Kurlular. Tescil haklarını geri iade edelim. 2001’de ve 2008’de bu haklar kaldırıldı. Bağ-Kurların da sesine ses verelim diyoruz. Bu yasada düzenleme yapalım diyoruz.

‘Kısmi emeklilik hakkını da iade etmemiz gerekiyor’

8 Eylül 1999 öncesi kısmi emeklilik hakkı vardı. 8 Eylül 1999 öncesi bu hak vardı, şimdi bu hakkı kaldırıyorsunuz. Madem 8 Eylül 1999 öncesi hakları iade ediyorsak, kısmi emeklilik hakkını da iade etmemiz gerekiyor. Yani 15 yıl ve 3600 gün prim ödeme günüyle emeklilik haklarını da iade etmemiz gerekiyor.

‘Emeklilik sistemini topyekûn masaya yatırmalıyız’

Emeklilik sistemini topyekûn masaya yatırmalıyız. 24 milyon kayıtlı emekçi olup 20 milyon emekliye doğru gidiyoruz. Bunu bilin. AKP'nin bu üretimden uzaklaştırdığı için kitleler iyi emekli maaşına ulaşabilsin diye şu anda 40 milyon çalışana doğru yürümemiz gerekir. Emeklilik meselesini kesinlikle masaya yatırmamız gerekiyor. Ve daha çok yurttaşımızın çalışacağı ve daha çok yurttaşımızın iyi emekli maaşı alacağı bir sosyal güvenlik reformu ve emeklilik reformu yapmamız gerekiyor.

‘5 puanlık desteği veriyorsak, tüm emeklilere bunu verelim ki, bunlar kayıtlı çalışabilsin’

İşveren desteği dediniz, emekliler çalışırken priminden yüzde 5 indiriyorsunuz, bu primi kimden indiriyorsunuz? Patronun payından indiriyorsunuz. Niye emeklinin payından indirmeyi düşünmüyorsunuz? İkincisi de şu, mevcut emekli çalışanlara göre yeni EYT'liler daha avantajlı duruma geçecekler. Bu durumda daha önce kayıtlı çalışan emeklilerin tercih edilmeme durumuyla karşı karşıya kalma riskleri var. Bunları da gidermek için bu 5 puanlık desteği veriyorsak, tüm emeklilere bunu verelim ki, bunlar kayıtlı çalışabilsin. EYT düzenlemesi çok önemli tarihi düzenleme. Bu meseleyi daha geniş bir çerçevede masaya yatırmalı ve tüm yurttaşlarımızın sorunlarını çözecek şekilde tamamlamalıyız.

EYT’liler bu düzenlemeyle Emeklilikte Prime Takılanlar olacak, bunu kabul etmiyoruz! EYT’lilerin haklarını sonuna kadar savunmaya devam edeceğiz! Milletvekilimiz Garo PAYLAN konuşuyor #EYT #EYTdeŞartlarıKaldırın https://t.co/4YLe0IxO1r

— HDP TBMM (@HDP_TBMM) February 2, 2023