Merkez Bankası: Temel mal enflasyonunda kur ve talep etkili oldu

Merkez Bankası (MB), Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri raporunu açıkladı. Rapora göre  temel mal, enerji ve hizmet enflasyonu yükseldi.
Merkez Bankası değerlendirmesine göre; Enerji fiyatları uluslararası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak arttı. Temel mal enflasyonu tüm alt gruplarda yükseldi. Hizmet enflasyonu normalleşme sürecinin etkilediği kalemler öncülüğünde arttı. Temel mal enflasyonunun yükselişinde, kur ve güçlenen talep etkili oldu. Çekirdek göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimi yükseldi…

Merkez Bankası raporunda şu değerlendirmeye yer verildi:

“Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 1,13 oranında artmış ve yıllık enflasyon 1,23 puan yükselerek yüzde 12,62 olmuştur. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,74 ve 1,32 puan artarak yüzde 11,95 ve yüzde 11,64 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, enerji ve hizmet katkıları sırasıyla 0,58, 0,45 ve 0,23 puan artmış, gıda grubunun katkısında belirgin bir değişim olmamıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış gözlenmiştir. Bu dönemde, hem hizmet hem de temel mal grubunda enflasyon eğilimi yükselmiştir.

EN BELİRGİN ARTIŞ ULAŞTIRMADA

Hizmet fiyatları haziran ayında yüzde 2,09 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,48 puan yükselişle yüzde 11,76 olmuştur. Yıllık enflasyon kira dışındaki alt gruplarda artmış, en belirgin yükseliş ulaştırma grubunda kaydedilmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde normalleşme süreci ile birlikte uçak bileti (yüzde 12,39) ve şehirlerarası otobüs ücretlerindeki (yüzde 23,52) artışlar öne çıkmıştır. Kapasite sınırlamasına tâbi olan lokanta-otel grubunda, gerek yiyecek ve içecek hizmetlerinde gerekse konaklama hizmetlerinde fiyatlar yükselmiştir. Diğer hizmetler grubunda ise eğitim ve paket turlar ile berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışta posta hizmetleri, telefonla görüşme ve internet ücreti öne çıkmıştır. Kira yıllık enflasyonunda yavaşlama eğilimi bu dönemde de devam etmiştir.

FİYATI ARTAN MAL GRUPLARI

Temel mal grubu yıllık enflasyonu haziran ayında 2,13 puan artarak yüzde 11,39 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselmiş, fiyatlar üzerinde birikimli döviz kuru etkileri ve salgına bağlı birim maliyet artışları ile normalleşme süreciyle birlikte bazı gruplara yönelik güçlenen talep de etkili olmuştur. Dayanıklı mal grubu fiyatları, otomobil, beyaz eşya ile diğer elektrikli ve elektriksiz aletlerin öncülüğünde yüzde 2,88 oranında artarken, giyim ve ayakkabı grubu fiyatlarındaki değişim yüzde 1,15 ile tarihsel ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde diğer temel mallarda da fiyatlar bir önceki aya göre belirgin bir oranda artmıştır.

Enerji grubu fiyatları haziran ayında yüzde 2,62 oranında artmıştır. Bu dönemde uluslararası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak akaryakıt ve tüpgaz fiyatları sırasıyla yüzde 6,59 ve yüzde 3,58 oranında yükselmiştir. Ayrıca bu dönemde şebeke suyu fiyatları yüzde 1,75 oranında artış kaydetmiştir. Bu gelişmeler ile enerji yıllık enflasyonu 3,89 puan yükselerek yüzde 9,12’ye ulaşmıştır.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Haziran ayında 0,06 puan artarak yüzde 12,93 olmuştur. İşlenmemiş gıda fiyatlarındaki mevsimsel düşüşün geçen yıla kıyasla daha sınırlı olması sonucunda grup yıllık enflasyonu yüzde 12,29’a yükselmiştir. Bu gelişmede, taze meyve yıllık enflasyonundaki azalışa karşın, sebze yıllık enflasyonun yüzde 21,39’a yükselmesi belirleyici olmuştur.

Diğer işlenmemiş gıda grubunda bakliyat, kuruyemiş ve pirinç fiyatlarındaki yükselişler devam ederken son aylarda belirgin olarak artan kırmızı et fiyatları haziran ayında gerilemiştir. İşlenmiş gıda grubunda ise aylık fiyat artışı son döneme kıyasla daha ılımlı gerçekleşirken (yüzde 0,58), baz etkisinin de desteğiyle işlenmiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 13,41’e gerilemiştir (Grafik 9). Bu gelişmelerle taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon azalışını sürdürmüştür.

Asgari maktu özel tüketim vergisinin Mayıs ayında yükseltilmesinin bu döneme sarkan etkisiyle tütün ürünleri fiyatları Haziran ayında yüzde 0,92 oranında artmış, bu grupta yıllık enflasyon bir miktar yükselmiştir.

Yurt içi üretici fiyatları ise haziran ayında yüzde 0,69 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 6,17 olmuştur. Yakın dönemdeki döviz kuru görünümüne de bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde azalmıştır.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında gerilerken, enerji ve sermaye malları gruplarında yükselmiş, ara malında yataya yakın seyretmiştir. Aylık bazda, enerji fiyatlarındaki artışta uluslararası petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak rafine edilmiş petrol ürünleri ve ham petrol ile gaz imalatı fiyatları belirleyici olmuştur.

EKONOMİ, 06 Temmuz 2020 21:03