Malatya'nın Arapgir ilçesine bağlı Onar Mahallesi'nde Şeyh Hasan Onar tarafından 1224 (Hicri 621) yılında yaptırılan Büyük Ocak Cemevi, varlığını sürdürüyor.

 

 

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim görevlisi, emekli arkeolog İsmail Kaygusuz, Büyük Ocak Cemevi'nin Şeyh Hasan Onar tarafından kurulduğunu kaydederek, şunları söyledi:

 

"Zaviye kurumunun tıpkı külliye gibi bir parçası olarak bugüne kadar yaşadı. 1220'li yıllarda, 800 yıl oluyor ancak tamir görmüş, sonrasında bir ayaklanmada yıkım yaşamış. Sonra 1500'lü yıllarda o dönemde yıkım yaşamış."

"Daha sonra köylüler yeniden yapmışlar. 1518'den itibaren Arapgir çevresinin vergi defterleri, tahlil defterleri tutulmaya başlanmış. O zaman virane olarak geçiyor köyün adı, yıkılmış. Daha sonra 1523 ve 1523'ten sonra 1640'lı yıllarda köyden başka yerlere giden insanlar toplanıyor, geliyorlar.

 

"1642 yılında 2'nci Ahmet döneminde fermanlar var, o fermanlarda 6 hane vergi mükellefi var. 6 tane de dede adı geçiyor. Zaviyenin dedeleri, bu cemevinin dedeleri vergiden muaf, yaklaşık 50- 60 kişiler. 1830'larda bakıyorsunuz, birdenbire 81 haneye çıkıyor ve 400 nüfusa yükseliyor."

"Büyük Ocak Cemevi'nin yapılışının tabii ki efsanesi var. Efsaneye göre; Şeyh Hasan Onar'ın bu cemevinin bütün ağaç aksamını 1 kiraz ağacından yaptığı söyleniyor. Fakat kiraz ağacı kalmamış artık. 1200'lü yıllarda yapılıyor, 1224 yılında vakıf zaviyesi kuruluyor, 'Zaviye Vakfı' deniliyor. Bu vakfa arazi veriliyor, bu arazi Şeyh Hasan Onar'a veriliyor, evladından evladına vakfediliyor."

 

"Selçuklu döneminde de Osmanlı döneminde de 17'nci yüzyıla kadar zaviyenin dervişleri, zaviyeye bağlı olanlar askerlik yapmıyor ve vergi ödemiyor. 17'nci yüzyıl diyorum ancak arada tabii ki 14'üncü ve 15'inci yüzyılda bir savaşta saldırılıyor. Türkiye'nin bilinen ilk cemevi Büyük Ocak Cemevi Onay köyündedir."