TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanvekili ve CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, ekim ayı hak ihlalleri raporunu yayımladı. Rapora göre cezaevlerinde 181 işkence ve kötü muamele olayı kaydedilirken 1’i çocuk olmak üzere 196 işkence vakası da kayıtlara geçti.

Tanrıkulu’nun hazırladığı raporda, ifade özgürlüğü kısıtlamalardan siyasi yargılamalara, kötü muameleden yaşam hakkı ihlallerine kadar ekim ayında yaşananlar şu şekilde yer aldı:

Meslekten İhraç Kararı: Çankırı Devlet Hastanesinde görev yapan Ankara Tabip Odası İnsan Hakları Komisyonu Üyesi Dr. Benan Koyuncu, meslekten ihraç edildi. 30 Eylül günü tebliğ edilen kararda “7145 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 26. Maddesi” ve “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen geçici 35. Madde” gerekçe gösterildi. Ancak kararın neden alındığı açıklanmadı.

Yaşam hakkı ihlalleri

5 Haziran Davası: Diyarbakır’da HDP mitingine (5 Haziran 2015) düzenlenen bombalı saldırı nedeniyle açılan dava, 8 Ekim günü sonuçlandı. Diyarbakır 14. Asliye Ceza Mahkemesi, “ihmal suretiyle görevi kötüye kullanma” gerekçesiyle yargılanan 14 polisten 10’u hakkında beraat kararı verdi. Mefaret S., Akın D., Ali K. ve Murat D. adlı polisler ise 2 ay 15’er gün hapis cezasına mahkum edildi. Hükmün açıklanması geri bırakıldı.

Suruç Katliamı: Şanlıurfa’nın Suruç İlçesinde 33 kişinin öldüğü (20 Temmuz 2015) bombalı saldırı nedeniyle açılan dava, 22 Ekim günü Şanlıurfa 5. Ağır Ceza Mahkemesinde sonuçlandı. Davanın tek tutuklu sanığı Yakup Şahin, “tasarlayarak kasten öldürme” ve “öldürmeye teşebbüs” gerekçeleriyle 34 kez ağırlaştırılmış müebbet, 70 kez 27 yıl hapis cezası ve 40.000 TL para cezasına mahkum edildi. Firari sanıklar İlhami Bali ve Deniz Büyükçelebi’nin dosyası ayrıldı.

Nefret Suçları/Sivil Çatışmalar:

Konya’nın Meram İlçesi Hasanköy Mahallesinde Dedeoğulları Ailesinden yedi kişinin öldüğü (30 Temmuz) ırkçı saldırı nedeniyle gözaltına alınan iki kişi, 6 Ekim günü tutuklandı.

Asker, Polis Araçlarının Neden Olduğu Olaylar: 4 (1’i çocuk)

20 Ekim, Şanlıurfa Viranşehir… 5 yaşındaki N.D. zırhlı araç çarpması sonucunda yaralandı.

24 Ekim, İstanbul Sarıyer… Polis zırhlı aracının altı arabaya çarptığı zincirleme kazada üç kişi yaralandı.

Kadın Cinayetleri: 22

Bianet.org’un hazırladığı “erkek şiddeti çetelesi”ne göre, Ekim’de -en az- 22 kadın öldürüldü. Erkekler, Ekim ayında -en az- 53 kadına şiddet uyguladı, -en az- 2 çocuğu öldürdü, -en az- 49 kız ve erkek çocuğunu istismar etti, -en az- 9 kadına tecavüz, 280 kadını taciz etti, 79 kadını da seks işçiliğine zorladı.

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformunun verilerine göre ise Ekim Ayında, 18 kadın öldürüldü. 19 cinayet ise şüpheli olarak kaydedildi.

İş Cinayetleri: 165

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, Ekim ayında 165 işçi, iş cinayetleri sonucunda yaşamını yitirdi. İşçilerden 16’nın kadın, 5’nin göçmen/mülteci, 2’nin de çocuk olduğu belirlendi.

İşkence Olayları: 196

Ekim ayında biri çocuk (Kırıkkale) -en az- 110 kişi gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında işkenceye maruz kaldığını basına açıkladı, suç duyurusunda bulundu ve/veya insan hakları örgütlerine başvurdu.

Ay içinde düzenlenen eylem ve gösterilerde de -en az- 86 kişi kolluk güçlerinin fiziksel şiddetine maruz kaldı.

Davalar: ESP üyesi Gökhan Güneş’in 20 Ocak Günü İstanbul’da kaçırılması ve altı gün işkenceye maruz kalması nedeniyle yapılan suç duyurusunda Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı, 11 Ekim günü “kovuşturmaya yer yoktur” kararı verdi.

Cezaevlerinde İşkence ve Kötü Muamele Olayları: 181

Ekim Ayında, cezaevlerinde, hastane ve adliyelerde fiziksel şiddete maruz kalan çok sayıda mahkuma ilişkin haberler basında ve insan hakları örgütlerinin çalışmalarında yer aldı. Bu çerçevede, -en az- 181 kişinin fiziksel/psikolojik şiddete maruz kaldığı, isteği dışında başka cezaevine gönderildiği, sağlık hakkının engellendiği, beslenme, yatak, sıcak su, iletişim haklarının verilmediği belirlendi.

Açlık Grevleri:

Adana Kürkçüler F Tipi Cezaevinde dört yıldır tek kişilik hücrede tutulan A.B’nin 2 Ekim günü açlık grevine başladığı öğrenildi.

Kayseri Bünyan Kadın Cezaevinde tek kişilik odada tutulan E.E’nin hak ihlallerinin sona ermesi talebiyle 10 Eylül günü açlık grevine başladığı öğrenildi.

Gözaltına Alınan, Tutuklanan Gazeteciler, Yazarlar: Ekim Ayında, -en az- 2 gazeteci gözaltına alındı.

Ancak toplantı ve gösteriler sırasında yaşanan kısa süreli gözaltılar ya da kamuoyuna yansımayan olaylar olduğu da unutulmamalıdır.

Davalar: Ekim Ayında -en az- 2 gazeteci  hakkında soruşturma açıldı. Davalarda -en az- 2 gazeteci hapis/para cezasına mahkum edildi.

6 gazeteci beraat etti.

Bağımsız Gazetecilik Platformu verilerine göre cezaevinde -en az- 58 gazeteci bulunuyor.

Toplatma, Erişim Engelleme Kararları: 47

Erişim Engelleme Kararları: 45

* durushaber.com.tr, artigercek.com, penceretv.com (İstanbul Silivri Sulh Ceza Hakimliği);

* haber.sol.org.tr, odatv4.com, eksisozluk.com (İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği);

* odatv4.com (Eskişehir 1. Sulh Ceza Hakimliği);

* birgun.net (2 haber), cumhuriyet.com.tr, diken.com.tr, odatv4.com, gazeteduvar.com.tr (İstanbul Anadolu 3. Sulh Ceza Hakimliği);

* cumhuriyet.com.tr, gazeteduvar.com.tr, birgun.net (İstanbul 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* cumhuriyet.com.tr, ilerihaber.org, dokuzsekiz.com.tr (İstanbul Emniyet Müdürü ve polisler hakkındaki rüşvet iddiaları ile buna ilişkin haberlere erişim engeli getirilmesi haberleri; İstanbul 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* halktv.com.tr, gercekgundem.com, karadenizgazete.com.tr (İstanbul Silivri Sulh Ceza Hakimliği);

* birgün.com.tr, sosyal medya paylaşımları (Çemişgezek Sulh Ceza Hakimliği);

* gercekgundem.com (İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği);

* ilerihaber.org (Osmaniye 1. Sulh Ceza Hakimliği);

* dw.com/tr/gündem/s-10201, cumhuriyet.com.tr, haber.sol.org.tr (Ankara 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* evrensel.net (Burdur Sulh Ceza Hakimliği);

* ilerihaber.org, kronos34.news (TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’ın Ziraat Bankasına ilişkin soru önergesi; Ankara 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* yenicaggazetesi.com.tr, tr.sputniknews.com, gercekgundem.com (İstanbul 9. Sulh Ceza Hakimliği);

* diken.com.tr (Ankara 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* sozcu.com.tr, cumhuriyet.com.tr, medyatava.com (İstanbul 4. Sulh Ceza Hakimliği);

* etha25.com (Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliği);

* birgun.net, halktv.com.tr, kronos34.news (Ankara 7. Sulh Ceza Hakimliği);

* cumhuriyet.com.tr, gercekgundem.com, artigercek.com (Erişim Sağlayıcıları Birliği)

Ankara Bölge İdare Mahkemesi, “terör propagandası” gerekçesiyle Hilmi Yarayıcı’nın “Serhan Asker ile Görkemli Hatıralar” programında söylediği “Cemo” türküsü nedeniyle Halk TV’ye verilen üç program durdurma cezasının yürütmesini durdurdu. Mahkeme kararında, “Cemo türküsünün terörü açıkça övücü nitelikte olmadığı, şarkının terör propagandası amacıyla kullanıldığına dair dosyaya herhangi bir veri konulmadığı anlaşıldığından Halk TV’nin itirazının kabulüne oybirliğiyle karar verilmiştir” denildi.

RTÜK Kararları: 2

Halk TV: TÜGVA haberleri nedeniyle idari para cezası…

TELE 1: Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu Başkanvekili ve TBMM Eski Başkanı İsmail Kahraman hakkındaki haberler nedeniyle idari para cezası…

Basın İlan Kurumu:

BİK, Cumhuriyet Gazetesine verilen toplam 74 günlük resmi ilan kesme cezasının 35 günlük ilk bölümünü Ekim Ayı içinde uygulamaya koyacağını resmen bildirdi.

Davalar:

Yeniçağ Gazetesi Yazarı Yavuz Selim Demirağ’a 11 Mayıs 2019 tarihinde düzenlenen saldırı nedeniyle Adem Yavuz, Ali Adanur, Emrah Yavuz, Furkan Çelik, Necmettin İnan ve Orhan Çoban’ın yargılandığı dava 15 Ekim Günü Ankara 54. Asliye Ceza Mahkemesinde başladı. Demirağ, ifade veren sanıkların yalan söylediğini vurgulayarak, “Ben herhalde kendi kendimi dövdüm. Her şey ortadayken bu kadar yalana tahammülüm yok. ‘Meydanı boş mu buldun’ dediler. Bir tanesi küfretti, biri ‘öldürün’ dedi. Trafikte herhangi bir şey yaşanmadı. Beni evime gazeteci arkadaşım Murat Ağırel bıraktı. Muhtemel ki takip ettiler” dedi. Mahkeme, görevsizlik kararı vererek dosyayı ağır ceza mahkemesine gönderdi.

Düşünce Suçuna İlişkin Gelişmeler:

Ekim Ayında konuşmaları, yazıları ya da düşünceyi ifade özgürlüğü kapsamındaki etkinlikleri nedeniyle -en az- 16 kişi (10 Ekim Katliamında ölen Osman Turan Bozacı’nın oğlu Çağlayan Bozacı, CHP’nin “SaBıKa Holding: Bir Karapara-Siyaset-Yargı Hikayesi” broşürü nedeniyle 10 kişi) gözaltına alındı. -En az- 1 kişi hakkında soruşturma açıldı. Davalarda, -en az- 2 kişi (“Nû Jîn” belgeseli nedeniyle Veysi Altay ve Dicle Anter) hapis/para cezasına mahkum edildi, 1 kişi beraat etti.

Sosyal Medya Paylaşımları Nedeniyle Gözaltına Alınanlar, Tutuklananlar:

Ekim Ayında sosyal medya paylaşımları nedeniyle -en az- 25 kişi gözaltına alındı. -En az- 4 kişi (Berna Laçin, Gazeteciler Hasan Cemal, Oktay Candemir, Pınar Gayıp) hakkında soruşturma açıldı. Davalarda -en az- 4 kişi (Pınar Yıldırım/Pucca, Ezgi Mola, Mehmet Özer) hapis/para cezasına mahkum edildi, 1 kişi (Antalya Barosu Eski Başkanı Polat Balkan) beraat etti.

Yargılanan Parti ve Belediye Yöneticileri:

Ekim Ayında, parti, belediye, sendika ve derneklerin üye ve yöneticisi yüzlerce kişi gözaltına alındı, -en az- 7 kişi de tutuklandı. Parti, belediye, sendika ve dernek yöneticileri hakkında açılan davalarda ise –en az- 38 kişi (HDP Milletvekili Aysel Tuğluk, TİHV Eski Yöneticisi Dr. Mehmet Selim Ölçer, Yüksekova Belediye Eş Başkanı Remziye Yaşar, Diyarbakır Yenişehir Belediye Eş Başkanı Nevriye Çur) hapis/para cezasına mahkum edildi.

Örgütlenme özgürlüğü ihlalleri

Basılan Parti, Sendika, Örgüt Binası: 1

Ege TUHAYDER İzmir Ofisi, 7 Ekim 2021…

Görevden Alma, Kayyum Atama Kararları: 2

Samsun Vezirköprü Adatepe Mahallesi Muhtarı Cemil Akbaş ve Esentepe Mahallesi Muhtarı Semra Ersoy (tarım arazilerinin toplulaştırılmasını protesto amacıyla yapılan eylem nedeniyle)…

Toplantı ve gösteri özgürlüğü ihlalleri

Ekim Ayında, polisin zor kullanarak müdahale ettiği basın açıklaması, bildiri dağıtma, protesto eylemi gibi -en az- 23 etkinlik ve eylemde -en az- 180 kişi gözaltına alındı, -en az- 11 kişi tutuklandı.

Ay içinde, -en az- 11 miting, etkinlik, basın açıklaması, toplantı, gösteri, festival, tiyatro ya da film gösterimi valilikler, kaymakamlıklar tarafından engellendi, yasaklandı.

Toplantı ve gösteriler nedeniyle -en az- 27 kişi hakkında soruşturma, 9 kişi (Avukatlar Akçay Taşçı, Avni Güçlü Sevimli, Eren Keskin, Gökmen Yeşil, Gülhan Kaya, Hüseyin Boğatekin, Kemal Aytaç, Sinan Zincir, Yaprak Türkmen) hakkında dava açıldı.

Davalarda -en az- 31 kişi (2019 ODTÜ Onur Yürüyüşü davasında 19 öğrenci) beraat etti.

Ekim ayında 5 ilde değişik sürelerle tüm eylem ve etkinlikler yasaklandı:

Muş (2 Ekim itibarıyla 15 gün);

Hakkari (15 Ekim itibarıyla 15 gün, 29 Ekim itibarıyla 15 gün, 5 Haziran 2020 tarihinden bu yana uygulanan yasak 525 güne ulaştı);

Van (16 Ekim itibarıyla 15 gün, 21 Kasım 2016’dan bu yana uygulanan yasak kesintisiz 1.804 güne ulaştı);

Şanlıurfa (Cezaevleri çevresi ile sınırlı, 21-28 Ekim);

Tunceli (25 Ekim itibarıyla 15 gün);